Encamên Hilbijartinan

Hilbijartinên 12’ê Hezîran’ê pêk hatin, di vî derbarî de cur be cur nêrîn û analîz hatin kirin. Piştî hefteyekê ez dixwazim di derbarê rastiya encamên ku hatî girtin de çend gotinan bêjim.

-Di dîroka Komara Tirkiye’yê de, ji sala 1956’an vir ve (ku di heman salê de sîstema pir partîyan ketiye meriyetê), cara yekem e ku partiyekê 3 caran li serhev tê ser desthilatdariyê. Ji 2007’an vir ve vê partiyê ji % 4 dengên xwe zêde kiriye. Digel vê zêdekirina dengan AKP 10 parlementeran kêmtir kir û bi hejmara 326 parlementeran ew nikare bi tena serê xwe destûra bingehî çê bike. Li gorî vê encamê, çi jibo çêkirina destûra bingehî û çi jî jibo çêkirina qanûnan, AKP neçar e ku bi komên din re, CHP, MHP û BDP, bikeve nava diyalogê û bi wan re hevkariyê bike.

-Digel bayê ku Kemal Kılıçdaroğlu dabû çêkirin, partiya komarger CHP nikaribû li gorî hedefa xwe dengan

bistîne, yanê bigehêje % 30’yî. Encama ku derketî holê carekê din daye xûyan ku CHP nikare ji pirsgirêkên Tirkiye’yê re bibe bersiv. Çendî di serokatiya wê de û herwuha di rêveberiya wê de guhertin pêkwerin jî, mentalîteya navendî ya vê partiyê rê nade ku ew bibe partiyekê « Sosyal Demokrat ». Li gorî rexneyên ku li CHP’ê têne kirin, wusa diyar e ku Kemal Kılıçdaroğlu û ekîba wî nikarin zêde bidomînin.

-Ji salên 2000’î vir ve MHP herdem hêza xwe wenda dike. Di nava heman partiyê de nerazîbûna li hemberî Devlet Bahçelî zêdetir dibe. Ez bawer im heya hilbijartinên deşa pêş wê Devlet Bahçelî ji serokatiya MHP’ê dûrkeve. Lêbelê, eger ev partî di mentalîteya xwe de guhertinan nede çêkirin, dîsa jî wê nikaribe rêjeya dengên xwe bilindtir bike.

-Partiya ku di dengên xwe de û herwuha di hejmara parlementeran de pêşketin daye çêkirin BDP ye. Ez encama van hilbijartinan jibo BDP’ê serkeftî dibînim û, carekê din, pîroz dikim. Lê belê, divê were zanîn ku, ev serkeftin bi xebatên teknîkî hatiye bidestxistin. Jiber ku di rêjeya dengên BDP’ê de, an jî yên blokê de, tenê 0.9 pêşketin çê bûye. Yanê di navbera rêjeya hilbijartinên 2007 û 2011’an de derdorê 350 000 deng hene. Dê were zanîn ku, ev pêşketin jî bi alîkariya hevkariya bi HAKPAR û KADEP’ê re derketiye holê. Lewre, bi encama van hilbijartinan ve girêdayî, rastiyekê jî baştir xwe dide pêş ; daxwaza Gelê Kurd bi Yekîtiyekê û Hevkariyekê Neteweyî heye.

Xebatên teknîkî, bi taybetî hejmarkirina matematîk, 16 parlementeran zêdetir kir. Eger di sala 2007’an de heman xebat hatiba meşandin, wê demê jî derdorê 30 parlementerî dikaribûn derkevin. Di cewherê encama hilbijartinên îsal de mirov dikare kêmasiyên dema borî jî baştir bibîne. Hêvîdar im hêzên kurdan ji hemû kêmasiyan baştir dersan derxînin.

Ahmet DERE / 20.06.2011

Ev nivîs di Rûdaw’ê de hatiye weşandin

Rojên Dawî

Qirecireya pêvajoya hilbijartinên li Tirkiye’yê ketiye rojên xwe ên dawî. Van rojan her partî hemû koz û derfetên xwe bikar tîne. Lê mixabin, rêbazên siyaseta li Tirkiye’yê pir qirêj in, asta wê pir nivs e û ew naşibe ya tu welatî. Zimanê ku ji aliyê serokên partiyan ve tê bikar anîn ji yê mirovên ku li kolanan dijîn xerabtir e, ligel wan dijûn, komplo û tewanbarî xala herî girîng û ya bitesîr e.

Ji hemû hilbijartinên ku di nava 20 salên dawî de pêkhatî zêdetir, vê carê bala raya giştî bi giranî kişiyaye ser bajarên Kurdistan’ê. Bi awayeke pir aşkere, vê carê rola hêza kurdistaniyan bûye xala herî girîng ya ku wê li ser tevahiya hilbijartinan bandorê çê bike. Lewre, ji demên borî cudatir, vê carê hemû partiyan giraniya xwe dane ser bajêrên Kurdan. CHP, ya ku ji salên 1995’an vir ve li herêma Kurdistanê pir qels ketibû û nikaribû mitîngan çê bike, di vê pêvajoyê de li hemû bajarên herêmê mitîng lidar xist. Ji sala 1995’an vir ve, cara yekem e ku MHP li Amed’ê mitîngê lidar dixe.

Rewşa van rojên dawî dide xûyan ku wê AKP ji sedî 45’an zêdetir dengan bistîne. Ev tê wateya ku, ji sala 1956’an vir ve, AKP dibe partiya duyêm ku sê caran serhev tê ser desthilatdariyê. Di dîroka Komara Tirkiye’yê de, ji derveyê partiya Komarger CHP’ê, heya niha tenê Partiya Demokrat sê caran serhev hikûmetê çê kiriye. Lewma girîngiya van hilbijartinan jibo AKP’ê zêdetir e. Qasê ku tê xûyan, heya ku carekê din li vî welatî hilbijartin çê bibin wê Recep Tayip Erdoğan bibe Serokkomar, ev xeyal û armanca wî û ya partiya wî ye.

Bi alîkariya Kemal Kılıçdaroğlu, yê ku jê re dibêjin eslê wî « kurd e », heman partiyê di rêjeya dengên xwe de jî hin pêşketinan çê kiriye. Wusa diyar e ku wê ev partî, di tevahiya Tirkiye’yê de, ji sedî 27 heya 32 dengan bigire. Li gorî hewa ku dixûyê, dibe ku MHP di binê rêjeya barajê de bimîne, lê belê eger ew di bin barajê de nemîne, ez bawer nakim ku dengên wê ji sedî 11’an derbas bibe. Pir baş dixûyê ku vê carê tenê 2 an jî 3 partî dikarin ji hilbijartinan derbasî meclîsê bibin. Ev jî rewşa antî-demokratîk ya Tirkiye’yê ye.

Çendî BDP weke partî neketibe hilbijartinan jî, li gorî min Kurdên Bakur ji niha ve serkeftinekê bidest xistine. Yekîtiya ku di navbera hêzên kurd de çê bûyî, bi tena serê xwe serkeftinekê ye. Eger Bloka Ked, Azadî û Demokrasiyê ji 32’an zêdetir parlementeran bişîne meclîsa Tirkiye’yê, bêguman wê heman serkeftin zêdetir biwate be. Li gorî ku ez ji niha ve dibînim, wê hejmara parlementerên Blokê di navbera 27-32’an de be. Divê were zanîn ku Ahmet Turk, Leyla Zana û Aysel Tuğluk wê nikaribin bibin endamên koma BDP ya meclîsê, heya du salan ew ên weke parlementerên serbixwe bin. Pêwîst e ev jî bê zanîn.

Di nivîsa xwe ya carekê din de ez ê di derbarê hikûmet, meclîsa nû ya Tirkiye’yê û herweha Koma BDP’ê de nêrînên xwe binivisînim.

Ahmet DERE / 06.06.2011

Ev nivîs di rojnameya Rûdaw’ê de hatiye weşandin